Zawierasz umowę sprzedaży w celu nabycia używanego samochodu sprowadzonego uprzednio przez Sprzedawcę z zagranicy? Jeżeli tak, to niniejszy artykuł jest przeznaczony właśnie dla Ciebie, ponieważ reklamacja samochodu może się przydarzyć.
Odwołuje się on bowiem do treści wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach – II Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 27 lutego 2019 r., sygn. akt II Ca 1605/18, i pozwala szczegółowo odpowiedzieć na pytanie, co w sytuacji gdy nabywany przez nas pojazd mechaniczny posiada już w dacie transakcji istotną wadę fizyczną, np. w postaci uszkodzenia silnika, co do istnienia której w chwili zawarcia umowy nie mamy świadomości.
Na to i inne pytania odnoszące się m.in. do tego czym w ogóle jest wada fizyczna w rozumieniu prawa cywilnego i jakie kroki należy podjąć w celu zlikwidowania bądź zminimalizowania skutków jej wystąpienia w związku z zawarciem umowy sprzedaży, można odpowiedzieć właśnie w oparciu o przytoczone powyżej orzeczenie. Tytułem wstępu należy bowiem podkreślić, że prawo cywilne wskazuje szereg uprawnień, które przysługują Kupującemu na wypadek wystąpienia tego rodzaju wad w zakupionym towarze.
Co stało u podstaw rozstrzygnięcia- reklamacja samochodu?
W celu uszczegółowienia zagadnienia należy przybliżyć stan faktyczny sprawy, która stała się przedmiotem wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach. Pomiędzy spornymi w postępowaniu cywilnym stronami doszło do zawarcia umowy sprzedaży, której przedmiotem był samochód osobowy, sprowadzony przez Sprzedawcę z zagranicy, uprzednio nabyty przez niego w tzw. „stanie powypadkowym”.
Następnie Kupujący, korzystając z jednej z funkcjonujących platform internetowych trudniących się przedstawianiem ofert ukierunkowanych na możliwość zakupu pojazdów mechanicznych, nabył przedmiotowy samochód z zamiarem wykorzystania go do prowadzenia własnej działalności gospodarczej, którą zamierzał otworzyć. Zakupiony pojazd mechaniczny, zgodnie z intencją Kupującego oraz profilem potencjalnej działalności, miał służyć do przewozu osób w ramach tzw. usług taksówkarskich.
W dniu jego zakupu został on skontrolowany pod kątem sprawności technicznej w ramach usług świadczonych przez stację diagnostyczną. Badanie pojazdu zakończyło się wynikiem pozytywnym. Sam Sprzedawca poinformował Kupującego o konieczności napełnienia układu klimatyzacji czynnikiem chłodzącym, o uszkodzeniu czujnika temperatury spalin i konieczności jego wymiany a także o nieszczelności zbiornika płynu do spryskiwacza szyb. Wartość przedmiotu transakcji opiewała na kwotę 18 tys. złotych.
W rzeczywistości samochód ten tylko początkowo spełniał swoją funkcję w ramach założonej przez Kupującego działalności gospodarczej. Jak ustalono w toku postępowania, był przez niego wykorzystywany w krótkim czasookresie, przypadającym od momentu rozpoczęcia przez Kupującego działalności gospodarczej, tj. od 12 września 2016 r. do 23 września 2016 r. Po tej dacie pojazd mechaniczny uległ awarii. Diagnoza stanu technicznego samochodu, postawiona przez niezależnego rzeczoznawcę, z którego usług postanowił skorzystać Kupujący, sprowadzała się do uznania, że uszkodzeniu w przedmiotowym pojeździe uległ silnik. Z uwagi na wady fizyczne samochodu Kupujący pozostawał przez pewien okres bez pracy.
Nadto, w toku postępowania ustalono, że ujawniona wada pojazdu z dużym prawdopodobieństwem istniała już w dacie przed zawarciem umowy sprzedaży. Na dodatek pozostawała w związku z dokonaniem uprzednio naprawy silnika metodą nietechnologiczną, polegającą na dokonaniu prowizorycznej naprawy popękanej pompy oleju, poprzez jej sklejenie przy użyciu silikonu, w celu jej ponownego zamontowania do silnika. Sąd Rejonowy w Kielcach, który rozpoznał przedmiotową sprawę w I instancji uznał roszczenie Kupującego za zasadne i zasądził na jego rzecz od pozwanego Sprzedawcy kwotę 18 000 złotych stanowiącą cenę zakupu jak również roszczenie odszkodowawcze w związku ze stratą poniesioną przez Kupującego w związku z zakupem samochodu dotkniętego wadą fizyczną. Mimo wniesienia przez Sprzedawcę apelacji o powyższego wyroku Sąd Okręgowy w Kielcach podzielił argumentację Sądu poprzednio orzekającego w sprawie i apelację oddalił.
Jakie uprawnienia przysługują Kupującemu w przypadku ujawnienia wady fizycznej zakupionego samochodu – reklamacja samochodu?
Kupującemu przysługuje w takim przypadku m.in. prawo do odstąpienia od umowy sprzedaży. Uprawnienie to wynika z art. 560 § 1 zd. pierwsze k.c., w myśl którego, cyt. „Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie.”. W tym miejscu należy również uczynić zastrzeżenie wynikające z § 4 tego przepisu, zgodnie z którym Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.
Generalizując zagadnienie wskazać należy na uprawnienia Kupującego, w przypadku ujawnienia wady fizycznej zakupionej rzeczy. Powyższe obrazuje poniższa tabela, uwzględniająca również wyżej wskazane prawo w zakresie odstąpienia od umowy sprzedaży – reklamacja samochodu.
| Podstawa prawna | Rodzaj uprawnienia |
| 1. art. 560 § 1 k.c. | Uprawnienie do żądania obniżenia ceny |
| 2. art. 560 § 1 k.c. | Odstąpienie od umowy |
| 3. art. 561 § 1 k.c. | Żądanie wymiany rzeczy na wolną od wad |
| 4. art. 561 § 1 k.c. | Żądanie usunięcia wady |
Aby skorzystać ze wskazanych uprawnień Kupujący powinien złożyć stosowne oświadczenie obejmujące wolę obniżenia ceny, bądź odstąpienia od umowy. Nadto, Kupujący z tytułu wady zakupionej rzeczy może skierować do Sprzedawcy żądanie wymiany rzeczy na wolną od wad, bądź żądanie usunięcia wady.
W przypadku złożenia przez Kupującego oświadczenia o obniżeniu ceny należy pamiętać, że przepisy dookreślają sposób określenia ceny z uwzględnieniem istniejącej wady. Stosownie bowiem do art. 560 § 3 k.c. obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady. Warto także dodać, że prawo nakazuje Sprzedawcy przyjęcie od Kupującego rzeczy wadliwej w razie wymiany rzeczy na wolną od wad lub odstąpienia od umowy.
Co to jest wada fizyczna?
Zgodnie z art. 5561 k.c.:
§ 1. Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:
1) nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
2) nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
3) nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
4) została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
§ 2. Jeżeli kupującym jest konsument, na równi z zapewnieniem sprzedawcy traktuje się publiczne zapewnienia producenta lub jego przedstawiciela, osoby, która wprowadza rzecz do obrotu w zakresie swojej działalności gospodarczej, oraz osoby, która przez umieszczenie na rzeczy sprzedanej swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego przedstawia się jako producent.
§ 3. Rzecz sprzedana ma wadę fizyczną także w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.
Roszczenie odszkodowawcze– reklamacja samochodu
Poniżej, w oparciu o stan faktyczny sprawy, objęty treścią niniejszego artykułu, zostaje zobrazowana strata, jaką może ponieść potencjalny Kupujący, który nabywa pojazd mechaniczny dotknięty wadą fizyczną.
| Strata poniesiona przez Kupującego w związku z zakupem samochodu dotkniętego wadą fizyczną |
| 1. Koszty diagnostyki pojazdu. |
| 2. Koszty oględzin i badania samochodu oraz ekspertyzy sporządzonej przez rzeczoznawcę. |
| 3. Koszt przechowania pojazdu. |
| 4. Utrata zarobków za okres pozostawania bez pracy; z zastrzeżeniem, że istnienie tego rodzaju straty jest uzależnione od oceny okoliczności konkretnego przypadku; należy mieć na uwadze, że w omawianym stanie faktycznym, Kupujący dokonał zakupu pojazdu mechanicznego w celu prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług taksówkarskich. |
| 5. Koszt wynajęcia samochodu w celu dalszej realizacji działalności gospodarczej. |
Kupujący w takiej sytuacji może żądać także od Sprzedawcy uczynienia zadość roszczeniu odszkodowawczemu.
Wynika to z art. 566 § 1 k.c., zgodnie z którym „Jeżeli z powodu wady fizycznej rzeczy sprzedanej kupujący złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny, może on żądać naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady, choćby szkoda była następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności, a w szczególności może żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów. Nie uchybia to przepisom o obowiązku naprawienia szkody na zasadach ogólnych.”
Argumenty leżące po stronie Kupującego oraz Sprzedawcy w analizowanej sprawie obrazuje poniższa tabela.
| Argumenty na korzyść Kupującego, które zostały wyeksponowane zarówno przez Sąd I instancji, jak i Sąd II instancji | Argumenty Sprzedającego |
| 1.Kupującemu znany był stan techniczny pojazdu tylko w takim zakresie, w jakim został mu przedstawiony przez Sprzedawcę; Kupujący nie został poinformowany o istnieniu wady w postaci uszkodzenia silnika, ujawnionej po dokonaniu transakcji sprzedaży; | 1. Niepoinformowanie Kupującego o istnieniu wady fizycznej samochodu z uwagi na brak wiedzy Sprzedawcy co do jej istnienia; |
| 2. Odstąpienie od umowy sprzedaży przez Kupującego było następcze względem nieuczynienia przez Sprzedawcę zadość roszczeniu usunięcia wady; | 2. Powstanie wad samochodu po dokonaniu jego sprzedaży w związku z jego nieprawidłową eksploatacją przez Kupującego; w analizowanej sprawie, z przeprowadzonego dowodu z opinii biegłego wynikało jednak, że istnieje duże prawdopodobieństwo, graniczące z pewnością, że ujawnione wady istniały już przez zakupem pojazdu przez Kupującego; |
| 3. Charakter ujawnionej wady – istotna; zakwalifikowanie ujawnionej wady w postaci uszkodzenia silnika do wad o charakterze istotnym; uznanie, że wada nie wynikła z normalnej eksploatacji samochodu; | 3. W związku z dokonaniem przed zawarciem umowy sprzedaży przeglądu technicznego pojazdu mechanicznego, Kupującemu był znany jego stan techniczny; |
| 4. Za odstąpieniem od umowy przemawiały następujące okoliczności: z jednej strony przedmiot umowy (samochód stanowiący tzw. rzecz oznaczoną co do tożsamości), z drugiej zaś strony Sprzedawca nie deklarował niezwłocznego usunięcia wady; |
Podsumowanie
Reasumując powyższe należy podkreślić, że prawo cywilne, a dokładnie przepisy o tzw. rękojmi za wady rzeczy sprzedanej pełnią funkcję gwarancyjną. Zapewnią bowiem Kupującemu ochronę na wypadek ujawnienia wady dopiero pod dokonaniu transakcji nabycia. Na koniec należy również dodać, że zgodnie z prawem to właśnie Sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na Kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili. Oznacza to, że na Kupującym nie spoczywa ciężar dowodu, że wada powstała z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy. Reklamacja samochodu nie należy do najprostszych tematów i jest dość rozbudowanym procesem.
